Museo: Pantheon

Welkom bij het Pantheon

Welkom bij het Pantheon, een werkelijk bijzondere plek met bijna 2000 jaar geschiedenis. Je staat voor een van de beroemdste gebouwen van het oude Rome, dat op zo'n ingenieuze wijze is gebouwd dat het zelfs vandaag de dag nog iedereen verbaast. De naam "Pantheon" komt uit het Grieks en betekent "tempel van alle goden", omdat het oorspronkelijk was gewijd aan alle godheden van het oude Rome. Stel je een plek voor waar je alle beelden van de belangrijkste Romeinse goden kon vinden: Mars, Venus, Jupiter en vele anderen. Het Pantheon werd gebouwd door keizer Hadrianus tussen 118 en 125 na Christus, maar vóór hem was er al een andere tempel, gebouwd door Marcus Agrippa. Zijn naam staat nog steeds geschreven op de bovenkant van het gebouw! In de loop van de tijd is de functie van deze tempel veranderd: in 609 schonk keizer Phocas het gebouw aan paus Bonifatius IV, die het veranderde in een christelijke kerk gewijd aan Maria en de martelaren. De standbeelden van de goden werden verwijderd en in plaats daarvan werden altaren en relikwieën geplaatst. Het is een christelijke kerk geworden en dit heeft geholpen om het bijna intact te behouden tot vandaag. De bijzonderheid van dit gebouw is zonder twijfel de grote koepel met een opening in het midden - de zogenaamde oculus - die het licht binnenlaat en een werkelijk indrukwekkende sfeer creëert. Dankzij deze opening had iedereen die het Pantheon betrad het gevoel zich in een heilige plek te bevinden die de aardse wereld met die van de goden verbond.

Plein van de Rotonda

We bevinden ons op Piazza della Rotonda, recht voor het Pantheon. Kijk eens hoe mooi deze ruimte is! Het heet zo omdat de tempel een ronde vorm heeft, en vanaf hier kun je de gevel met de grote zuilen heel goed zien. Lang geleden was het plein het kloppende hart van het dagelijks leven. Deze zone was veel smaller en vol huizen die tegen de tempel aangebouwd waren. Toen, in de vijftiende eeuw, besloot een paus de ruimte vrij te maken, zodat het Pantheon beter bewonderd kon worden, precies zoals je het nu ziet. In het midden van het plein staat een heel oude fontein, gemaakt door Giacomo Della Porta in 1575 en later aangepast door Luigi Amici. Net boven de fontein kun je een obelisk bewonderen. Weet je wat obelisken zijn? Het zijn heel hoge monumenten van Egyptische oorsprong die vaak gebouwd werden ter ere van de zonnegod! Deze obelisk heet Obelisco Macuteo en werd hier veel later geplaatst, in 1711, na de bouw van het Pantheon. De marmeren bassin is verrijkt met vier gebeeldhouwde dolfijnen die de centrale structuur dragen, en na verschillende restauraties, waarvan de laatste in 2017, straalt de fontein weer in zijn oorspronkelijke pracht. Zijn jullie klaar om de meest fascinerende tempel van het oude Rome te betreden? Kom dichter bij de ingang en maak je klaar om het Pantheon te ontdekken, de tempel van alle goden!

De pronaos: de majestueuze portiek van het Pantheon

Welkom bij het prachtige portiek van het Pantheon! Laten we stilstaan bij de ingang van deze grote tempel: het heet het pronaos, en het is als een gigantisch portiek. Het is meer dan 30 meter breed en 15 meter diep. Zestien torenhoge zuilen in drie rijen ondersteunen het. Elke zuil is gemaakt van graniet, een uiterst harde en zware steen. Weet je hoeveel elke zuil weegt? Ongeveer 60 ton! De eerste acht vormen de hoofdfacade, terwijl de anderen aan de zijkanten staan. Elke zuil is bijna 12 meter hoog en heeft een zeer belangrijke taak: het dak van het portiek dragen en het Pantheon een indrukwekkende en plechtige uitstraling geven. Kijk nu omhoog: net boven de zuilen is er een grote stenen driehoek genaamd het timpaan. Ooit stond er bovenop het timpaan een bronzen adelaar, symbool van de god Jupiter. Als je langzaam naar beneden kijkt, kun je de oude inscriptie lezen die Marcus Agrippa eer toedraagt, degene die hier meer dan tweeduizend jaar geleden de eerste tempel bouwde!

De koepel van het Pantheon

Kijk omhoog, kleine ontdekkingsreiziger! De koepel van het Pantheon is een van de grootste en oudste ooit gebouwd. Met een diameter van meer dan 43 meter zou een gigantische bol perfect in deze ruimte kunnen passen. Hoe hebben de Romeinen dit gebouwd? Ze gebruikten een geniale en zeer geavanceerde techniek. Naarmate je hoger komt, worden de materialen lichter. Onderin is er zwaar gesteente, terwijl bovenaan puimsteen is gebruikt, een lichte vulkanische steen die zoveel weegt als een spons. Kijk naar de cassettes: die vierkante vormen op de koepel zijn niet alleen decoratief, maar versterken ook de structuur door deze lichter en stabieler te maken. In het midden van de koepel zie je de oculus, een ronde opening met een breedte van 9 meter, die licht (en regen!) binnenlaat. Ja, je leest het goed: de oculus is altijd open! Maar geen zorgen: in de vloer is er een afvoersysteem dat regenwater opvangt en overstromingen voorkomt. Ondertussen beweegt het licht dat van boven naar binnen valt gedurende de dag, waardoor verschillende delen van de tempel worden verlicht, als een gigantische natuurlijke zonnewijzer.

De apsis en het heilig altaar van het Pantheon

We bevinden ons nu voor de apsis van het Pantheon, een van de meest betekenisvolle elementen om de transformatie van het Pantheon naar een christelijke kerk te begrijpen. Het betreft een gebogen wand net achter het altaar. Toen keizer Hadrianus het Pantheon bouwde, bestond dit deel nog niet. Het werd later toegevoegd, in de zevende eeuw, toen de tempel een christelijke kerk werd. Geplaatst aan de tegenoverliggende zijde van de ingang, verving de apsis symbolisch het beeld van de keizer dat vermoedelijk ooit deze plek innam. De halfronde vorm roept de sterrenhemel op en leidt de blik van de gelovigen naar het altaar, het spirituele centrum van de christelijke liturgie. Ook de decoratie is zeer mooi: wat we vandaag zien werd in de achttiende eeuw toegevoegd, toen paus Clemens XI het nog waardevoller wilde maken. Het hoofdaltaar is daarentegen het hart van deze heilige plek sinds meer dan 1400 jaar. De positie van het altaar is niet willekeurig, maar is zo geplaatst dat het precies tussen de ingang en het grote gat in de koepel, het oculus, ligt. Het is alsof het de aarde met de hemel verbindt, de aardse dimensie met de goddelijke. Ook het rijkelijk versierde altaar straalt dankzij zijn gekleurde marmer. Al eeuwenlang worden in deze ruimte plechtige ceremonies gehouden: kroningen, huwelijken, staatsbegrafenissen. En zelfs vandaag de dag wordt er elke zondag de mis gevierd. </end>

Het graf van Rafaël Sanzio

We staan nu voor een zeer belangrijk graf: dat van Raffaello Sanzio, een van de beroemdste schilders van de Renaissance. Hij stierf in 1520, toen hij pas 37 jaar oud was, maar had de wereld al prachtige werken nagelaten. Toen hij stierf, waren ontelbare mensen bedroefd, zelfs de paus. Raffaello had de wens geuit om hier, op deze heilige plek, begraven te worden, en zijn wens werd gerespecteerd, omdat hij werd beschouwd als een belangrijke figuur van de Italiaanse renaissance. Op zijn grafsteen staat een zin geschreven door Pietro Bembo, die luidt: "Hier rust Raffaello, van wie de Natuur vreesde overvleugeld te worden, en toen hij stierf, vreesde zij met hem te sterven." Boven zijn graf bevindt zich een buste in steen, een sculptuur van zijn gezicht. Naast hem rust ook zijn verloofde, Maria Bibbiena, en waarschijnlijk enkele van zijn meest trouwe leerlingen.

Het graf van Vittorio Emanuele II

Laten we nu een andere zeer belangrijke tombe bekijken. Hier rust Vittorio Emanuele II, de eerste koning van het verenigde Italië. Toen hij in 1878 stierf, werd besloten hem hier, in het hart van Rome, te begraven. Op zijn graf staat geschreven: VADER DES VADERLANDS, omdat hij een van de hoofdrolspelers was in het proces dat alle kleine Italiaanse staten tot één natie verenigde. Hoewel het graf eenvoudig is, is zijn aanwezigheid binnen deze enorme tempel zeer voelbaar. Hier verenigt het oude Rome zich met de moderne geschiedenis van Italië. En inderdaad, hij is niet de enige koning die hier begraven ligt: ook andere leden van zijn familie rusten op deze speciale plek.

Het graf van Umberto I

Naast zijn vader Vittorio Emanuele II vinden we ook het graf van Umberto I, de tweede koning van Italië. Hij regeerde in een moeilijk tijdperk, vol veranderingen. Sommigen noemden hem "de Goede", maar niet iedereen was het daarmee eens, omdat zijn regering ook werd gekenmerkt door protesten en complexe momenten. Hij stierf in 1900 op tragische wijze in Monza en werd hier begraven om de traditie van de koninklijke familie voort te zetten. Zijn graf is elegant maar eenvoudig, versierd met symbolen van de monarchie.